Οι πολίτες αξιολογούν τις κρατικές επιχειρήσεις με διαφορετικά κριτήρια

Image via Wikipedia

Παγκόσμια  έρευνα της Ernst & Young 

To 40% του συνόλου των  ερωτηθέντων παγκοσμίως  πιστεύει ότι οι  κρατικές επιχειρήσεις  προσφέρουν καλύτερες  υπηρεσίες από τις ιδιωτικές εταιρείες, παρότι το 70% τις θεωρεί λιγότερο αποδοτικές

Η πρόσφατη οικονομική κρίση και η επακόλουθη ύφεση  επανέφεραν στο προσκήνιο το σημαντικό  ρόλο που παίζουν οι κρατικές επιχειρήσεις (ΚΕ) στην εθνική οικονομία πολλών χωρών. Η έρευνα της Ernst & Young με τίτλο Government as best in class shareholder αναδεικνύει ότι, παρότι επικρατεί γενικά η αντίληψη ότι οι ΚΕ υστερούν σε απόδοση από τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, σχεδόν το 40% των 12.000 πολιτών από 24 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, πιστεύουν ότι οι ΚΕ προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν ότι  οι πολίτες θεωρούν ότι οι κρατικές επιχειρήσεις ανταγωνίζονται ή ακόμη  και υπερβαίνουν την απόδοση  των ιδιωτικών εταιρειών. Τα αποτελέσματα ωστόσο ήταν πολύ διαφορετικά από χώρα σε χώρα. Οι Σαουδάραβες ήταν οι θετικότερα διακείμενοι προς τις ΚΕ, με σχεδόν τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων στην έρευνα να δηλώνουν ότι προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες σε σχέση με τις ιδιωτικές εταιρείες. Η Ινδία (60%) και η Ισπανία (51%) ήταν οι μόνες άλλες δύο χώρες όπου η ίδια αντίληψη πλειοψήφησε. Οι Νοτιοαφρικάνοι (17%), οι Ιάπωνες και οι Ινδονήσιοι (αμφότεροι με ποσοστό 29%) καταγράφονται ως οι πλέον σκεπτικιστές.  

Ο Philippe Peuch-Lestrade, Global Government & Public Sector Leader στην Ernst & Young, δηλώνει χαρακτηριστικά: «Η εντύπωση των πολιτών για τις κρατικές επιχειρήσεις παγκοσμίως είναι τελικά πολύ πιο σύνθετη από ότι πιστεύουν ορισμένοι παρατηρητές, ειδικότερα σε κάποιες ανεπτυγμένες αγορές. Σε χώρες όπου οι κρατικές επιχειρήσεις αποτελούν τον κανόνα, η σημασία τους είναι κατανοητή και συχνά απολαμβάνουν της υποστήριξης του κόσμου. Η παρουσία των ΚΕ παραμένει χαμηλότερη σε χώρες όπου το κράτος παραδοσιακά παίζει δευτερεύοντα ρόλο, όπως στις Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στις περισσότερες χώρες, οι ΚΕ συνεχίζουν να καταλαμβάνουν σημαντικό κομμάτι των στρατηγικών κλάδων της οικονομίας όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες και οι μεταφορές».

Ποιότητα  και/ή αποδοτικότητα

Το γεγονός, ωστόσο, ότι οι πολίτες εκτιμούν την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν οι ΚΕ, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τις θεωρούν και αποδοτικές. Μόνο στη Γαλλία η πλειονότητα των ερωτηθέντων πιστεύει ότι οι ΚΕ είναι πιο αποδοτικές από τις ιδιωτικές εταιρείες. Ο Peuch-Lestrade συνεχίζει: «Η έρευνα δείχνει με σαφήνεια ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου, στη συνείδηση των πολιτών, η ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν οι ΚΕ είναι σημαντικότερη από το εάν ο τρόπος παροχής αυτών είναι οικονομικά αποδοτικός».

Εθνικό  συμφέρον και ιδιοκτησία σημαντικών κλάδων της οικονομίας

Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης έγινε  ιδιαίτερα εμφανής όταν οι πολίτες  ρωτήθηκαν εάν είναι προς το συμφέρον της χώρας τους οι κλάδοι που θεωρούνται σημαντικοί ή «ευαίσθητοι» να ελέγχονται από το κράτος. Τα αποτελέσματα ποικίλλουν από 86% στη Σαουδική Αραβία, 83% στη Ρωσία, 72% στην Κίνα και 43% στη Βραζιλία, έως 35% στις Η.Π.Α. και 16% στη Νότια Αφρική.

Ειδικότερα, οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι  το κράτος πρέπει να έχει στην κατοχή του  εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται σε κλάδους όπως η άμυνα (86%), τα ταχυδρομεία (71%) και οι τράπεζες (56%).

Πιθανώς να μην  προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι  το 88% όλων των ερωτηθέντων συμφωνούν  ότι οι ΚΕ τελούν υπό πολιτικό έλεγχο, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία, όπου το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 80%. Τα υψηλά αυτά ποσοστά θέτουν σοβαρά ερωτηματικά για τις επιλογές των εκάστοτε Κυβερνήσεων, από τις οποίες ζητείται στις ΚΕ να τοποθετούνται διοικήσεις με μεγαλύτερη ανεξαρτησία.

Ο Peuch-Lestrade καταλήγει: «Η σημασία των ΚΕ ενισχύθηκε και αναμένεται να παραμείνουν σημαντικοί παίκτες παγκοσμίως, καθώς οικονομίες όπου οι ΚΕ είναι πολύ ισχυρές, εξακολουθούν να εξαπλώνονται. Επίσης, το γεγονός που θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τις ΚΕ είναι τα κεφάλαια που αναμένεται να επενδύσει σε αυτές το Κράτος από τα Δημόσια Ταμεία, καθώς και οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που ώθησε πολλές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως ιδεολογικής κατεύθυνσης, να προχωρήσουν σε κρατικοποιήσεις μιας σειράς ιδιωτικών επιχειρήσεων».

Ο Μιχάλης  Ροδάκης, Partner της Ernst & Young στην Ελλάδα, σχολιάζει: «Στην Ελλάδα, η παρουσία ΚΕ έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη της οικονομίας της χώρας τουλάχιστον τα τελευταία 25 χρόνια, καθώς οι περισσότερες των ΚΕ εμπλέκονται παραδοσιακά σε στρατηγικούς κλάδους της οικονομίας όπως οι τράπεζες, οι μεταφορές, η ενέργεια και οι υπηρεσίες κοινής ωφελείας. Παρόλο που τα τελευταία 15 χρόνια όλες οι Κυβερνήσεις της χώρας εφάρμοσαν ή προσπάθησαν να εφαρμόσουν πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων, ο ρόλος των ΚΕ στην εθνική οικονομία παραμένει σημαντικός. Η πρόσφατη οικονομική κρίση ανέδειξε την προβληματική πλευρά των ΚΕ με αποτέλεσμα να καλούνται σήμερα να εφαρμόσουν πολιτικές δραστικής μείωσης του κόστους επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ η λειτουργία τους θα πρέπει να ανασχεδιαστεί ώστε να καταστούν αποδοτικότερες διατηρώντας ταυτόχρονα τον κοινωνικό τους χαρακτήρα. Η εμπειρία των τελευταίων ετών έδειξε ότι εκεί που οι διοικήσεις των ΚΕ προσαρμόστηκαν έγκαιρα υιοθετώντας δοκιμασμένα συστήματα και διαδικασίες από τον ιδιωτικό τομέα, αυτές παρέμειναν αποδοτικές και συνέχισαν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες προς τους πολίτες. Το μέγεθος και ο χαρακτήρας των ΚΕ μειώνει την ευελιξία, την προσαρμοστικότητα και τη δυνατότητα του ελέγχου, τρία στοιχεία απαραίτητα για την εξυγίανση, επιβίωση και ανάπτυξη τους. Ο Δημόσιος και ο Ιδιωτικός Τομέας μπορούν να συνεργάζονται με κοινό όφελος, εμπιστοσύνη, ανταλλαγή τεχνογνωσίας, αύξηση της αποδοτικότητας, μείωση του κράτους και της ανεργίας και τέλος ανάπτυξη. Η πρόκληση σήμερα σε Εθνικό επίπεδο είναι μεγάλη και η εύρεση του ιδανικού σημείου ισορροπίας ιδιαίτερα δύσκολη. Το ξεπέρασμα της κρίσης χρειάζεται μέτρα ρηξικέλευθα, εμπνευσμένα και με τόλμη. Χρειάζεται όραμα και κοινή προσπάθεια.»